Finansal Risk Nedir, Finansal Risk Yönetimi Nasıl Yapılır?
Finansal risk, bir şirketin belirli bir finansal değere sahip varlıklarını kaybetme, değerinin azalma olasılığı olarak tanımlanır. Finansal risk yönetimi ise bir şirketin finansal araçlardan faydalanarak karşılaşılan riskleri yönetmesi ve ekonomik değer yaratma faaliyetidir. Finansal risk yönetim sürecini açıklamadan önce finansal risk ve bu riskin kategorileri hakkında bilgi sahibi olunması önemlidir. Bu nedenle, yazımızda sizler için öncelikle finansal risk kavramını ve finansal risk kategorilerini açıklayarak finansal risk yönetim sürecinden ve bu yönetimin nasıl yapıldığından söz ettik.
Finansal Risk Nedir?
Finansal risk kavramı para ya da değerli varlıkların alım ve satım süreçlerinde bir kayba maruz kalma olasılığı olarak tanımlanabilir. Finansal risk herhangi bir finansal işlemde oldukça olağandır. Başka bir deyişle, birçok finansal hizmet ya da işlem doğası gereği kayıp riskine sahiptir. Finansal risk, finansal beklentilerdeki değişkenliğe ve deneyime bağlı olarak kurumdan kuruma farklılık gösterebiliyor. Ayrıca, finansal riskleri tanımlamanın çeşitli yolları bulunuyor. Ancak, en kapsayıcı tanımıyla finansal riskler sonucunun ne yönde olacağını, ekonomik yükümlülüklerin yerine getirilip getirilemeyeceğini ifade eden yatırımsal veya finansal faaliyetlerdir.
Finansal Risk Kategorileri Nelerdir?
Finansal risk kavramının tanımlanmasında olduğu gibi sınıflandırma aşamasında da çeşitli yolları bulunuyor. En genel tanımlama ve sınıflandırmaya bakıldığında finansal risk olarak temelde yatırım riski, operasyonel risk, uyumluluk riski ve sistemik risk olmak üzere dört ana kategori gösteriliyor. Bu kategoriler sırasıyla şu şekilde listelenebilir:
1) Yatırım Riski
Yatırım riski adından da anlaşılacağı üzere yatırımlara ve alım satım faaliyetlerine bağlı olan finansal risklerdir. Yatırım risklerinin piyasa riski, likidite riski ve kredi riski olmak üzere toplamda üç türü bulunuyor. Yatırım risk olarak değerlendirilen bu türler aşağıdaki gibi özetlenebilir:
- Piyasa Riski: Bu risk türü, şirketlerin faaliyet gösterdiği piyasadaki bir varlığın oynaklığından kaynaklı ortaya çıkan herhangi bir finansal risk olarak tanımlanır. Piyasa riskleriyle hem doğrudan hem de dolaylı olarak karşı karşıya kalınabilir. Doğrudan karşılaşılan piyasa riskleri, bir varlığın fiyatının ters yönde bir değişim yaşaması durumunda ortaya çıkabilen kayıplarla ilişkilidir. Dolaylı olan piyasa riskleri ise borsalardaki faiz oranı risklerinin hisse fiyatlarını etkileyebilmesi gibi ikincil veya bağıl riske sahip varlıklarla ilişkilidir.
- Likidite Riski: Fon riski olarak da tanımlanan likidite riski varlık satmaya veya fon toplamaya çalışırken karşılaşılan tüm riskleri kapsar. Bu finansal risk, şirketin nakit ihtiyacı yaşandığı esnada mevcut varlıklarını nakde çevirememe riski olarak tanımlanıyor. Şirketlerin piyasaya gerektiği gibi girmesini engelleyebilen likidite riski ayrıca kur ve faiz oranı riskini de içerir. Bunun nedeni ise döviz kurunun veya faiz oranlarının değişiminin nakit akışına etkileyebilmesidir.
- Kredi Riski: Kredi riski bir yatırımcının, şirketin hatta ülkenin sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle ortaya çıkan bir finansal risktir. Kredi riskinin ölçülebilmesini sağlayan belirli rating sistemleri bulunuyor.
2) Operasyonel Risk
Operasyonel risk, şirketlerin iç süreçleri, sistemleri veya prosedürlerdeki hatalar nedeniyle ortaya çıkan finansal kayıp riskidir. Personel çıkarmalar, dolandırıcılık olayları, gerçekçi olmayan finansal göstergeler, kötü bütçe yönetimi, hatalı pazarlama planları gibi etkenler operasyonel riskin ortaya çıkmasına neden olur. Operasyonel riski en aza indirmek için şirketlerin düzenli denetim yapması, uygun prosedürleri uygulaması, güvenli ve etkin bir iç denetim mekanizmasına sahip olması oldukça önemlidir. İç süreçleri haricinde dış faktör olarak değerlendirilen deprem, sel gibi doğal afetler de şirketler için operasyonel risk oluşturabiliyor.
3) Uyumluluk Riski
Uyumluluk riski bir kurumun kanunlara veya yasal düzenlemelere uygun hareket etmemesi durumunda gerçekleşme olasılığı ortaya çıkan bir finansal risk türüdür. Şirketler bu kanun ve yasal düzenlemelere uyumluluk sergilememesi durumunda ciddi cezalarla karşı karşıya kalabilir hatta kapatılabilir. Uyumluluk riskine örnek olarak iç alım satım faaliyetleri gösterilebilir.
4) Sistemik Risk
Sistemik risk, belirli bir olayın belirli bir piyasa veya sektöre yönelik olumsuz etki yaratma olasılığı ile ilişkilidir. Sistemik riskler genellikle aynı sektörden şirketler arasındaki yüksek korelasyondan etkilenerek ortaya çıkar. Sistemik risk kavramı genellikle domino etkisine benzetilir. Sistemik risklerin etkisini en aza indirmenin en etkili yolu olarak ise yatırımsal veya finansal faaliyetlerin çeşitlendirilmesi gösterilir.
Finansal Risk Yönetimi Nedir?
Finansal risk yönetimi, finansal risklerin belirlenme ve değerlendirme süreçleri olarak tanımlanıyor. Etkin bir risk yönetimi stratejisi için belirli temel adımların takip edilmesi gerekiyor. Risk yönetiminde tüm çalışanların katılımı ve bütünsel bir bakış açısına sahip olunması önemli bir rol oynar. Risk yönetim sürecinde dikkate alınması gereken belirli önemli noktalar bulunur. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
> Risk yönetim sürecinden şirket içinde herkes sorumludur.
> Şirketler bilgisi olmadıkları ürün ve faaliyetlerden kaçınmalıdır.
> Hem sayısal hem de sayısal hale getirilmemiş riskler eşit bir şekilde dikkate alınmalıdır.
> Her bir risk azami önem gösterilerek tanımlanmalı, ölçülmeli ve raporlanmalıdır.
> Finansal risk yönetimi sürecinde belirsizlik kabul edilmeli, göz ardı edilmemeli veya saklanmamalıdır.
Finansal Risk Yönetimi Nasıl Yapılır?
Finansal risk yönetimi, küçük işletmelerde genellikle işletme sahibi veya üst düzey yöneticiler tarafından gerçekleştirilirken; orta ve büyük ölçekli şirketlerin kadrosunda finansal risk yönetim sürecine yönelik faaliyetler ve bu faaliyetlere ilişkin öneriler için özel bir finansal risk yönetim uzmanı bulunabiliyor. Finansal risk yönetim uzmanları yalnızca bir şirketin karşılaşabileceği riskleri tahmin etmez, aynı zamanda bu risklere yönelik olası çözümleri de sunar, uygular ve durum değerlendirmesi yapar.
Finansal risk yönetimi sürecinin uygun şekilde gerçekleştirilebilmesi için belirli aşamaların uygulanması gerekiyor. Bu aşamaları şu şekilde özetleyebiliriz:
- Risk etmenlerinin belirlenmesi: Risk yönetim sürecinin ilk aşaması finansal riske neden olan etmenlerin, bu etmenlerin kaynaklarının ve nedenlerinin belirlenmesidir. En iyi başlangıç noktası şirketlerin bilançolarıdır. Bu sayede, şirketlerin karşı karşıya olduğu borç, kur riski, likidite gibi etkenlere yönelik anlık bilgi sağlanabilir. Ayrıca, gelir ve nakit dalgalanışın şirketin risk profili üzerindeki etkisini görmek için gelir ve nakit akış tabloları incelenebilir.
- Risk etmenlerinin ölçülmesi: Risk yönetim sürecinin bir diğer aşaması ise risk unsurlarının ölçülmesi ile ilişkilidir. Finansal riskler belirsiz olduğu için herhangi bir kesin verinin ortaya konulması mümkün olmuyor. Ancak, analistler şirketlerin çeşitli risk etmenlerinin etkisini ölçmek için standart sapma ve regresyon yöntemi gibi istatistiksel modellere başvuruyor.
- Riskten korunma stratejisi: Belirlenen ve sonrasında etkisi ölçülen etmenlere karşı nasıl hareket edileceğine yönelik kararların verilmesi gerekiyor. Bu kararlar üzerinde sektör, şirket hedefleri, iş ortamı gibi çeşitli faktörler etkili olabiliyor. Ancak, temelde ödeme koşullarını değerlendirmek, işletme maliyetlerini yönetmek gibi riskin etkisinin en aza indirilmesine veya etkisinden tamamen korunmaya yönelik stratejilere başvuruluyor.
Bazı finansal riskler beklenmedik, hızlı bir şekilde gerçekleşebilir. Bu nedenle, şirketlerin uygun bir finansal risk yönetimi gerçekleştirmesi oldukça önemlidir. Uzman kadrosu ile GTech, şirketinizin finansal risk yönetiminin etkinliğini artıracak Moody’s Analytics finansal analiz çözümlerini sunuyor. GTech finansal hizmet ve çözümleri hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Kaynakça
https://piyasarehberi.org/piyasa/132-risk-nedir-finansal-risk-cesitleri-nelerdir
